Στο σχολειό μου το μικρό
Κάθε μέρα λαμπερή!
Κάθε μέρα είναι γιορτή!
Ποιος είναι ο ρόλος της σχολικής γιορτής;
Στην ζωή μας επιδιώκουμε πάντα τις χαρούμενες δραστηριότητες και αποφεύγουμε αυτές που μας προξενούν άγχος ή στεναχώρια. Δεν διαφέρει σε τίποτα λοιπόν και το σχολικό περιβάλλον μια και το σχολείο είναι η μικρογραφία της κοινωνίας.
Στην σχολική ζωή υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να γιορτάσουμε.
Εθνικές γιορτές (25η Μαρτίου, 28η Οκτωβρίου)
Θρησκευτικές γιορτές (Χριστούγεννα Πάσχα)
Αναβίωση εθίμων (τα χελιδονίσματα, οι λαζαρίνες)
Κοινωνικές γιορτές (η γιορτή της μητέρας, του πατέρα)
Οι παγκόσμιες ημέρες (Παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου)
Τα γενέθλια των μαθητών
Η λήξη ενός εκπαιδευτικού προγράμματος ( project)
Οι γιορτές όμως αποτελούν ένα ξεχωριστό κομμάτι της ζωής του σχολείου; Ενσωματώνονται στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία και το πρόγραμμα σπουδών οποιασδήποτε σχολικής βαθμίδας;
Κατά την προετοιμασία των εορτών η έμφαση δίνεται και πάλι στην διαδικασία και όχι στο τελικό αποτέλεσμα. Το πιο σημαντικό για μια σχολική εκδήλωση δεν είναι μια καλή τελική παρουσίαση αλλά η ενεργοποίηση και η διατήρηση του ενδιαφέροντος των παιδιών.
Δεν θα θέλαμε να συμβαίνει αυτό στην γιορτή μας, το περιγράφει ο Θεόδωρος Γραμματάς στο βιβλίο του «Το θέατρο στο σχολείο. Μέθοδοι διδασκαλίας και εφαρμογής» (Αθήνα 2004).
…μια δυσάρεστη εικόνα αφού οι τελικοί αποδέκτες δηλαδή οι μαθητές, μένουν αδιάφοροι, άλλοτε γελούν και άλλοτε πλήττουν με αποτέλεσμα η γιορτή να γίνει μια τυποποιημένη εκδήλωση χωρίς ζωντάνια και ενδιαφέρον.
Κατά τις σχολικές γιορτές θα πρέπει να δίνεται ευκαιρία στα παιδιά να εκφραστούν δημιουργικά και να ενισχύσουν την αυτοεικόνα τους.
Ο στόχος του Νέου Προγράμματος σπουδών του Νηπιαγωγείου (2026) είναι το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία. Οι σχολικές γιορτές λοιπόν αποτελούν έναν θεσμό με παιδαγωγική και ποτιστική αξία καθώς προσφέρει τη δυνατότητα σε όλη την κοινότητα (στα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς) να συμμετέχουν σε ένα γεγονός που απελευθερώνει τη δημιουργικότητα τη χαρά και συμβάλλει στην πνευματική καλλιέργεια και συγκρότηση των μαθητών.
Χαρακτηριστικά όπως αναφέρει η Sparks (2006) η συμμετοχή στην προετοιμασία των εορτών βοηθάει στην ανάπτυξη ενός πνεύματος συλλογικότητας και του αισθήματος του «ανήκειν» σε μια ομάδα στενά συνδεδεμένη.
Τι κερδίζουν τα παιδιά από τη διοργάνωση σχολικών εορτών.
Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών της Προσχολικής Εκπαίδευσης εισηγείται τη μέθοδο project ως κύρια μορφή διδασκαλίας. Τα παιδιά μέσα από την μέθοδο αυτή αποκτούν δεξιότητες έρευνας, αναζήτηση πηγών και σε βάθος μελέτης θεμάτων τα οποία έχουν νόημα για τα ίδια και την εκπαίδευσή τους. Ένας από τους στόχους της μεθόδου αυτής αφορά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας με έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο με την οργάνωση μιας γιορτής. Μιας γιορτής από τα παιδιά για τα παιδιά.
Με την διοργάνωση μιας τέτοιας γιορτής τα παιδιά αποκτούν δεξιότητες:
1. Ενδυνάμωση του γνωστικού τομέα.
2. Ενίσχυση του λεξιλογίου
3. Τεκμηρίωση των αποφάσεων
4. Καλλιέργεια κριτικής σκέψης
5. Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης
Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η ουσιαστική επικοινωνία και η εποικοδομητική συνεργασία των μελών της κάθε ομάδας αλλά και των διαφορετικών ομάδων μεταξύ τους.
Ο ρόλος των γονιών στην σχολική γιορτή.
Το σχολείο σαν δομή μπορούμε να το φανταστούμε σαν ένα ισόπλευρο τρίγωνο. Στην κορυφή του τριγώνου βρίσκονται οι μαθητές, τα παιδιά μια και σε αυτά καταλήγει η αγωγή και η εκπαιδευτική διαδικασία. Στην βάση του όμως βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί από μια μεριά και από την άλλη οι γονείς. Αυτοί οι δυο παράγοντες πρέπει να συνεργαστούν αρμονικά για να πετύχουν το σωστό παιδαγωγικό έργο.
Με αυτό το σκεπτικό η εμπλοκή των γονιών στην πραγματοποίηση της σχολικής γιορτής είναι καθοριστική. Μια ενεργητική παρουσία σε όλη την διαδικασία του σχεδιασμού της γιορτής θα φέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Έτσι αποδίδεται μεγάλη αξία στη σχέση σχολείου και οικογένειας καθώς και στους τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί αυτή η σχέση ώστε να συντελείται αποτελεσματική μάθηση, καταξιώνοντας παράλληλα τους εκπαιδευτικούς και συμβάλλοντας στην αναγνώριση του έργου τους.
Οι γονείς καλό είναι να ενδιαφερθούν περισσότερο για όλη την γιορτή αντιμετωπίζοντας την ως ομαδική διαδικασία και όχι ως ατομική δραστηριότητα (Βασιλική Παππά).
Αν το παιδί δυσκολεύεται ή αρνείται να πάρει μέρος στην γιορτή ο γονιός καλό είναι να διερευνήσει τους λόγους:
Ντρέπεται;
Φοβάται ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ρόλου που του ανατέθηκε;
Ήθελε να παίξει κάτι άλλο;
Νιώθει αδικημένο συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τους φίλους του;
Ο γονιός με την βοήθεια του εκπαιδευτικού θα προσπαθήσουν από κοινού να οδηγήσουν το παιδί τόσο στην αναγνώριση και την συνειδητοποίηση των προβλημάτων όσο και στην αντιμετώπισή τους.
Στην πορεία μας στον χώρο της εκπαίδευσης των μικρών παιδιών έχουμε δει πολλές παρόμοιες περιπτώσεις. Υπήρχαν παιδιά που ξεσπούσαν σε κλάματα λίγο πριν βγουν στην σκηνή.
Παιδιά που αρνούνταν να εκτεθούν στο κοινό προσποιούμενα ασθένεια. Το να εκτεθεί σε ενήλικες τόσο σε γνωστούς όσο και σε αγνώστους ένα συνεσταλμένο παιδί δεν είναι κάτι εύκολο.
Από την άλλη μεριά τα εξωστρεφή παιδιά και αυτά που είχαν το πνεύμα του αρχηγού αντιμετώπιζαν την γιορτή σαν ένα πεδίο αυτοπροβολής και εντυπωσιασμού.
Ο εκπαιδευτικός και ο γονιός θα πρέπει να οριοθετήσουν αυτή την προβολή και να προβάλλουν πάντα την ομαδική δουλειά.
Καλό είναι να προωθείται η άμιλλα μέσα από την ανακάλυψη της γνώσης, της δημιουργικότητας, της κριτικής σκέψης και η καλλιέργεια της ομαδικότητας παρά ο ανταγωνισμός.
Ποια μορφή μπορούν να πάρουν οι γιορτές.
Όταν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα (project) φτάνει στο τέλος του καλό είναι να μοιραστούμε τις γνώσεις και τις εμπειρίες με την κοινότητα. Εξ άλλου αυτή είναι μια βασική αρχή του Προγράμματος Σπουδών του Νηπιαγωγείου. Σε αυτή την περίπτωση η γιορτή σχεδιάζεται και οργανώνεται όπως κάθε άλλο σχέδιο εργασίας και τα παιδιά με την βοήθεια της εκπαιδευτικού επιλέγουν τι και πως θα παρουσιαστεί (Οδηγός Νηπιαγωγού).
Με την μορφή οργανωμένης δραστηριότητας που περιλαμβάνει την παρουσίαση των θεμάτων που ασχολήθηκαν τα παιδιά όλη την χρονιά. Στην ολομέλεια της τάξης τα παιδιά θα εκφράσουν τις απόψεις τους για ποια θέματα θα παρουσιάσουν και με τον τρόπο που αυτά θα προβληθούν. Στην συνέχεια ορίζουν την πορεία της γιορτής τα ίδια τα παιδιά.
Πριν από πολλά χρόνια είχα δοκιμάσει αυτόν τον τρόπο της γιορτής. Ίσως επειδή είχαμε κουραστεί από τις στημένες ψυχοφθόρες γιορτές. Εκείνη την χρονιά (1995) είπα στους μαθητές: μπορείτε να παρουσιάσετε ότι θέλετε. Πραγματικά παρουσιάστηκε μια γιορτή πολύ απλή, χωρίς άγχος και πίεση αλλά με χαμογελαστά τα πρόσωπα όλων των παιδιών. Παρουσίασαν μάλιστα και ένα δρώμενο στο κουκλοθέατρο που στην αρχή είχα διαφωνήσει για την παρουσίασή του αλλά εκείνα το εκτέλεσαν θαυμάσια.
Περιεχόμενο της γιορτής.
Η γιορτή είναι μια συνολική και συλλογική παρουσίαση του θέματος που έχουμε επιλέξει. Όλες οι τέχνες θα παρουσιαστούν ώστε να αποδοθεί ένα άρτιο αποτέλεσμα. Σε αυτό το σημείο να παρατηρήσουμε πως έτσι θα μπορέσουν να συμμετάσχουν όλα τα παιδιά ισάξια.
Κάποιο παιδί μπορεί να έχει ταλέντο στην ζωγραφική αλλά όχι στον λόγο. Παρουσιάζοντας τα έργα του νιώθει την προβολή που του αξίζει και τονώνεται το αυτοσυναίσθημά του.
Όταν οι τέχνες έχουν γιορτή παίζουν θέατρο.
Τι θα περιλαμβάνει μια εορταστική εκδήλωση στο σχολείο.
Έκθεση ατομικών και ομαδικών εργασιών. Τα παιδιά μπορούν να παίξουν τον ρόλο του ξεναγού για τους επισκέπτες της έκθεσης.
Δραματοποιήσεις: Τα παιδιά με την υποστήριξη της εκπαιδευτικού δραματοποιούν αυτοσχέδιες ιστορίες ή γνωστές ιστορίες αυτοσχεδιάζοντας.
Ο Βάλτερ Πούχνερ εξηγεί πως μέσα από τις καλλιτεχνικές και αισθητικές δραστηριότητες οι θεατρικές παραστάσεις έχουν ως στόχο τη λειτουργία της έκφρασης τη συλλογικότητα παραγωγής (παράσταση) και την συλλογικότητα της παραλαβής (reception).
Και την συλλογικότητα της παραλαβής (reception). Το θέατρο αποτελεί μια από τις πιο σύνθετες και πολυδιάστατες μορφές της ανθρώπινης δραστηριότητας και αυτό διότι διαπραγματεύεται το σύνολο της ανθρώπινης δημιουργίας δηλαδή την ίδια την ζωή. (Βάλτερ Πούχνερ: Η σημειολογία του θεάτρου 1986).
Για να φτάσουν τα παιδιά να παρουσιάσουν μια ολοκληρωμένη θεατρική παράσταση στο τέλος της σχολικής χρονιάς θα πρέπει καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου να ασχοληθούν για αρκετό καιρό με ποικίλες δραστηριότητες, οι οποίες θα στηρίξουν αυτή την παράσταση και θα αποτελέσουν στοιχεία της.
· Τα παιδιά δραστηριοποιούνται στην ελεύθερη κίνηση και στο χορό.
· Δραστηριοποιούνται στους ελεύθερους διαλόγους πάνω σε ένα θέμα.
· Σε μικρές ομάδες ή σε ζευγάρια παίζουν κουκλοθέατρο είτε πίσω από την σκηνή είτε στην γωνιά συζήτησης.
Είναι αναμφισβήτητο ότι το θεατρικό παιχνίδι που έχει εισαχθεί στο νηπιαγωγείο τα τελευταία χρόνια παίζει ουσιαστικό ρόλο και στη διαμόρφωση της γιορτής.
Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά οδηγούνται ανώδυνα και δημιουργικά στην τελική παράσταση, ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται και ο βασικότερος στόχος της γιορτής: η ψυχαγωγία τους. (Τσιλιμένη 1994).
Ποια είναι η παιδαγωγική αξία μιας σχολικής γιορτής για τα Χριστούγεννα.
Η παιδαγωγική αξία μιας σχολικής γιορτής για τα Χριστούγεννα είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να αξιολογηθεί με προσοχή και ευαισθησία. Οι σχολικές γιορτές αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος και έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν πολλά στα παιδιά αν αντιμετωπιστούν με σωστό τρόπο. Παρ’ όλα αυτά είναι σημαντικό να τηρηθεί μια φορμαλιστική προσέγγιση προς αυτές τις εκδηλώσεις.
Η φορμαλιστική προσέγγιση σε μια σχολική γιορτή απαιτεί ένα καθορισμένο σκοπό και στόχο. Πρέπει να υπάρχει ένας εκπαιδευτικός σκοπός πίσω από την διοργάνωση της γιορτής όπως η εκπαίδευση στις παραδόσεις, η ενίσχυση της κοινωνικοποίησης και η προώθηση της έκφρασης της δημιουργικότητας των παιδιών. Με λίγα λόγια η γιορτή δεν θα πρέπει να είναι αποκομμένη από το σύνολο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά να είναι ενταγμένη σε αυτό σαν ένα νέο σχέδιο μαθήματος ένα project. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα έχουν την δυνατότητα να καταλάβουν την αξία και την χρησιμότητα της όλης εκδήλωσης και δεν θα πιεστούν για να μάθουν έναν ρόλο ή να πουν ένα ποίημα. Η καθορισμένη σκοπιμότητα στην οργάνωση της γιορτής διευκολύνει λοιπόν την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων και προάγει την καλή διάθεση και την συνεργασία των μαθητών.
Επιπλέον η σχολική γιορτή για τα Χριστούγεννα μπορεί να αναδείξει την πολιτιστική πολυμορφία και την πολυπολιτισμικότητα του σχολείου.
Μέσω των γιορτών τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να μάθουν για διάφορες παραδόσεις και να κατανοήσουν τον πολιτισμό διαφορετικών κοινοτήτων. Μπορούν να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους μέσω των τραγουδιών, χορών. Παραστάσεων και κατασκευών που αντανακλούν την ποικιλομορφία των παραδόσεων και των πολιτισμών.
Τέλος η παιδαγωγική αξία μια σχολικής γιορτής για τα Χριστούγεννα μπορεί να ενισχύσει την ένταξη και την αίσθηση «του ανήκειν» των παιδιών. Οι γιορτές δημιουργούν ένα αίσθημα κοινότητας , όπου τα παιδιά αισθάνονται ότι ανήκουν και συμμετέχουν. Μέσω της συμμετοχής σε σχολικές γιορτές τα παιδιά αναπτύσσουν την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση πως κατάφεραν κάτι σημαντικό για την κοινότητά τους . Αυτό ενθαρρύνει τη διάθεση για μάθηση και συμμετοχή σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Τελικά η σχολική γιορτή μπορεί να ενισχύσει τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Οι εκδηλώσεις αυτές δημιουργούν μια αίσθηση θαλπωρής , αγάπης και χαράς που είναι χαρακτηριστική της περιόδου των Χριστουγέννων. Αυτή η θετική ατμόσφαιρα έχει ένα θεραπευτικό αποτέλεσμα στα παιδιά και τα βοηθά να αντιμετωπίσουν το άγχος και το στρες που μπορεί να προκαλέσει η σχολική ζωή ή οι προσωπικές τους δυσκολίες.