Ο Άγιος με την Κούκλα στο Χέρι

Αναστασία Ξηρομερίτου
21 Ιουλ
διαβάστηκε 3 λεπτά

Άγιος Συμεών ο διά Χριστόν σαλός

Στις 21 Ιουλίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη ενός μοναδικού και παραδόξου αγίου: του Αγίου Συμεών του διά Χριστόν σαλού. Πρόκειται για έναν ασκητή που άφησε την ησυχία της ερήμου για να ζήσει μέσα στον κόσμο ως «σαλός», δηλαδή ως τρελός για τον Χριστό. Πίσω από την αλλόκοτη και προκλητική συμπεριφορά του, κρυβόταν βαθιά σοφία, αυτοθυσία και αγάπη για τον άνθρωπο.

Ο Άγιος Συμεών γεννήθηκε τον 6ο αιώνα στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας και ασκήτευσε για πολλά χρόνια στη Μονή του αββά Γερασίμου. Έπειτα μετέβη στην πόλη Έμεσα, όπου ξεκίνησε να ζει ως «σαλός»: προσποιούνταν τον παράφρονα, έκανε φαινομενικά ακατανόητες πράξεις – κουβαλούσε έναν νεκρό σκύλο, έσβηνε τα κεριά στις εκκλησίες, πετούσε ξηρούς καρπούς στις γυναίκες, έκανε τους πάντες να γελούν ή να εξοργίζονται. Κι όμως, όλα αυτά ήταν τρόποι για να μιλήσει σε ψυχές, να ελέγξει την υποκρισία, να καλέσει σε μετάνοια και να οδηγήσει με τρόπο ανατρεπτικό στην αλήθεια του Θεού.

🕊 Τι σημαίνει «σαλός διά Χριστόν» στην Ορθόδοξη Παράδοση;

Η μορφή του σαλού ή «δια Χριστόν σαλού» στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι μια από τις πιο παράδοξες και συγχρόνως βαθιά αγιοπνευματικές εκφράσεις της αγιότητας. Οι άγιοι αυτοί προσποιούνταν τους τρελούς, υιοθετώντας συμπεριφορές αλλόκοτες και προκλητικές, όχι από ψυχική διαταραχή, αλλά εκουσίως, για να κρύψουν την αρετή τους, να αποφύγουν τη δόξα των ανθρώπων και να φανερώσουν με τρόπο ανατρεπτικό τη χριστιανική αλήθεια.

Η σαλότητα, ως πνευματική επιλογή, είναι μορφή ταπείνωσης και σταυρικής ζωής. Ο σαλός γίνεται "μωρός" κατά κόσμον, ώστε να είναι "σοφός" κατά Θεόν. Η Εκκλησία δεν τους τιμά για την παράδοξη εξωτερική τους συμπεριφορά, αλλά για τη βαθιά τους ταπείνωση, την προσευχή, την ελεημοσύνη και τη θεία μανία που τους κατευθύνει να κλονίσουν τη συμβατικότητα της αμαρτωλής κοινωνίας.

Όπως έλεγε ένας σύγχρονος πνευματικός: «Ο διά Χριστόν σαλός μοιάζει να γκρεμίζει τα πάντα, αλλά στην πραγματικότητα αποκαθιστά την αλήθεια της καρδιάς».

🕯 Μεταξύ των γνωστότερων δια Χριστόν σαλών της Εκκλησίας συγκαταλέγονται:

Ο Άγιος Ανδρέας ο διά Χριστόν σαλός, που έζησε στην Κωνσταντινούπολη και προφήτευσε γεγονότα της εποχής του.
Η Οσία Ξένη η διά Χριστόν σαλή της Ρωσίας, αγαπητή σε πολλούς πιστούς μέχρι και σήμερα.
Ο Άγιος Ισαάκιος ο διά Χριστόν σαλός της Μόσχας, που ελέγχει με παρρησία ακόμα και τον Τσάρο.
Ο Άγιος Βασίλειος ο Μακάριος (ο διά Χριστόν σαλός της Μόσχας), από τον οποίο πήρε το όνομά του και ο γνωστός ναός στον Κόκκινο Πλατύ δρόμο της ρωσικής πρωτεύουσας.

Οι μορφές τους μάς εμπνέουν όχι να μιμηθούμε τη συμπεριφορά, αλλά το πνεύμα αυταπάρνησης, ταπείνωσης και εσωτερικής ελευθερίας, που οδηγεί τον άνθρωπο στην τελειότητα της αγάπης.

🎭 Ένας Άγιος… θεατρικός

Η δυτική χριστιανική παράδοση, με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο, βλέπει στον Άγιο Συμεών μια μορφή θεατρική, έναν εμπνευστή του ιερού παιχνιδιού, γι’ αυτό και σε πολλές καθολικές χώρες απεικονίζεται να κρατά μια κούκλα στο χέρι. Δεν είναι τυχαίο ότι τον θεωρούν προστάτη των καλλιτεχνών του κουκλοθεάτρου και των παιχνιδιάρηδων ιεροκηρύκων, που με το παιχνίδι και την τέχνη φανερώνουν βαθύτερες αλήθειες.

Ένα υπέροχο ξύλινο άγαλμα που έφτασε στα χέρια μας απεικονίζει τον άγιο να κρατά με το ένα χέρι μια παιδική κούκλα – σύμβολο της παράδοξης αγιότητάς του, αλλά και της μεταμορφωτικής δύναμης του θεάτρου. Στο άλλο του χέρι κρατά το φοίνικα του μαρτυρίου, δείχνοντας πως ο δρόμος του "παραλόγου" ήταν στην πραγματικότητα δρόμος θυσίας και φωτισμό.

🪆 Το κουκλοθέατρο ως δρόμος επικοινωνίας

Για εμάς, που αγαπάμε και υπηρετούμε την τέχνη του κουκλοθεάτρου, η μορφή του Αγίου Συμεών αποκτά έναν ξεχωριστό συμβολισμό:

Μπορούμε κι εμείς, όπως εκείνος, να γίνουμε γέφυρα, με μέσα παιδικά, με "παιχνίδια", με φωνές και χαρακτήρες που ξαφνιάζουν, αλλά και εμπνέουν.
Μπορούμε να μιλήσουμε για το σημαντικό, μέσα από το φαινομενικά ασήμαντο.
Να περάσουμε βαθιά μηνύματα μέσα από μια κουβέντα με την κούκλα, ένα γέλιο, ένα σκέρτσο.

Για όσους ζούμε το κουκλοθέατρο όχι μόνο ως τέχνη αλλά και ως λειτούργημα, ο Άγιος Συμεών μάς θυμίζει ότι η τρέλα που εμπνέεται από την αγάπη και τη χαρά του Χριστού δεν είναι παρά το άλλο όνομα της ελευθερίας και της δημιουργίας.